Jammu & Kashmir Information In Marathi जम्मू आणि काश्मीर हे 5 ऑगस्ट 2019 पर्यंत भारताचे राज्य होते. 2019 मध्ये जम्मू आणि काश्मीरचे विभाजन करून, जम्मू काश्मीर आणि लडाख या दोन केंद्रशासित प्रदेशांची स्थापना करण्यात आली. श्रीनगर ही जम्मू आणि काश्मीरची उन्हाळी राजधानी आहे आणि जम्मू ही राजस्थानची हिवाळी राजधानी आहे. जम्मू आणि काश्मीर हे तेथील आकर्षक दृश्यांसाठी ओळखले जाते.
जम्मू आणि काश्मीर राज्याविषयी संपूर्ण माहिती Jammu & Kashmir Information In Marathi
जम्मू-काश्मीरचा भूगोल
जम्मू-काश्मीरचा बहुतांश भाग डोंगराळ आहे. जम्मू आणि काश्मीर भारताच्या उत्तर दिशेला आहे. जम्मू-काश्मीरचे क्षेत्रफळ २,२२,२३६ चौरस किमी आहे. जम्मू-काश्मीरच्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाकिस्तान, अफगाणिस्तान आणि चीनच्या सीमेवर आहेत.
जम्मू आणि काश्मीर भारताच्या उत्तर दिशेला आहे. जम्मू आणि काश्मीरमधील अनेक जिल्हे हिमालय पर्वतांनी व्यापलेले आहेत. सिंधू, झेलम आणि चिनाब या त्याच्या प्रमुख नद्या आहेत. दाल, वुलर आणि नागिन ही येथील सुंदर तलाव आहेत.
जम्मू आणि काश्मीरची अर्थव्यवस्था
जम्मू-काश्मीरच्या अर्थव्यवस्थेचा मुख्य आधार शेती आहे. जम्मू-काश्मीरमधील लोक तांदूळ, मका, गहू, बार्ली, डाळी, तेलबिया, तंबाखू, सफरचंद, नाशपाती, अक्रोड बदाम यांची लागवड करतात. जम्मू शहरात नैसर्गिक वायूचे छोटे साठे आहेत. बॉक्साईट, जिप्सम, चुनखडी, कोळसा, जस्त आणि तांबे ही खनिजे जम्मू-काश्मीरमध्ये आढळतात. जम्मू-काश्मीरमध्ये धातूची भांडी, खेळणी, फर्निचर, माचिस बॉक्सचे उत्पादनही केले जाते.
जम्मू-काश्मीरचा आहार
रोगन जोश हा जम्मू-काश्मीरमधील लोकांचा एक प्रसिद्ध पदार्थ आहे. हा मांसाहारी पदार्थ आहे. हे कोकरूचे मांस, मसाले, दही आणि तपकिरी कांद्याच्या मिश्रणापासून बनवले जाते. हे भात आणि नान सोबत खाल्ले जाते. गोश्तबा, शब दीग, अब गोश, काश्मिरी गड, मोदक पुलाव, दम आलू, काश्मिरी वांगी, काश्मिरी राजमा, थुकमा, मोमोज, हे पदार्थ जम्मू-काश्मीरमध्येही खाल्ले जातात.
जम्मू-काश्मीरचे सण
१) हेमिस
हेमिस गोम्पा हा काश्मीरमधील सर्वात मोठा आणि श्रीमंत मठ आहे. हे लडाख मध्ये वसलेले आहे. येथे हेमिस मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. हा दिवस राज्य सुट्टी म्हणून घोषित केला जातो. तिबेटी बौद्ध धर्माचे संस्थापक म्हणून ओळखले जाणारे पद्मसंभव यांच्या जयंती स्मरणार्थ साजरे केले जाते. वर्षाच्या पाचव्या महिन्यात दोन दिवस साजरा केला जातो. या उत्सवात स्त्री-पुरुष पारंपरिक वेशभूषा करतात. या उत्सवात लोक नृत्य करतात.
२) बैसाखी
13 एप्रिल रोजी देशभरात बैसाखी साजरी केली जाते. हा सण शीखांचा मुख्य सण आहे. हा सण नवीन वर्ष म्हणून साजरा केला जातो. हा सण कापणीच्या हंगामाच्या सुरुवातीला साजरा केला जातो. जम्मू-काश्मीरमध्ये हा सण उत्साहात साजरा केला जातो.
३) महाशिवरात्री
हा सण फाल्गुन महिन्याच्या 13 किंवा 14 व्या दिवशी येतो. जम्मू-काश्मीरमध्ये हा सण खूप लोकप्रिय आहे. हा सण भगवान शिवाच्या सन्मानार्थ साजरा केला जातो. असे मानले जाते की या दिवशी भगवान शिवाचा विवाह देवी पार्वतीशी झाला होता. हा सण बिलवार, पुरमंडल आणि झंडी येथे मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.
४) दिवाळी
जम्मू-काश्मीरमध्ये हा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. या दिवशी संपूर्ण राज्य उत्साहाने उजळून निघते. जम्मू-काश्मीरमधील घरे आधीच सजलेली आहेत. हा सण अनेक वस्तू खरेदी करण्याची चांगली संधी मानला जातो. या दिवशी लोक मिठाई वाटून खातात. दिवाळीतही लोक फटाके फोडतात.
५) उर्स
हा दिवस ईद उल फित्र रमजानमधील एका महिन्याच्या उपवासाच्या शेवटच्या दिवशी साजरा केला जातो. या दिवशी, सहा वेळा प्रार्थना केली जाते आणि मेजवानीने उपवास सोडला जातो. या दिवशी लोक एकमेकांना मिठाईचे वाटप करतात, नवीन कपडे घालतात आणि नातेवाईकांना भेटतात आणि त्यांना शुभेच्छा देतात.
जम्मू-काश्मीरमधील पर्यटन स्थळे
१) श्रीनगर
श्रीनगरला ‘लॉर्ड ऑफ द पृथ्वी’ म्हटले जाते. लाखो लोक येथे भेट देण्यासाठी येतात. श्रीनगरचे दल सरोवर पर्यटकांना खूप आवडते. श्रीनगरचे शालीमार गार्डन खूप सुंदर आहे. आजूबाजूला चिनाराची झाडे आहेत. येथील दृश्य अतिशय सुंदर आहे. शंकराचार्य मंदिर, वुलर तलाव, परी महल, दचीगम राष्ट्रीय उद्यान, निशात बाग ही श्रीनगरमध्ये पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
२) पहलगाम
पहलगाममध्ये केशराची लागवड मोठ्या प्रमाणात केली जाते. हे केशर शेतांसाठी प्रसिद्ध आहे. आजूबाजूला हिरवीगार गवताळ शेते आणि उंच पर्वत आहेत.अमरनाथचा प्रवास पहलगामपासूनच सुरू होतो. पहलगाममध्ये बेताब व्हॅली, शेष नाग, अरु व्हॅली ही पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
३) गुलमर्ग
हे शहर बर्फाळ पर्वत, जंगले आणि झाडांनी वेढलेले आहे. बॉलिवूड चित्रपटांच्या शूटिंगसाठी हे आवडते ठिकाण आहे. येथे तुम्ही ट्रेकिंग, क्लाइंबिंग आणि माउंटन बँकिंग करू शकता. हे विविध फुलांच्या प्रजाती आणि वसंत ऋतूतील मोठ्या गवताळ प्रदेशांसाठी प्रसिद्ध आहे. गुलमर्गमध्ये अल्पाथर तलाव, कोंगदोरी गोंडाळा, तंगमार्ग गुलमर्ग, सेंट मेरी चर्च, निंगाळे नाला, महाराणी मंदिर, कांचनजंगा म्युझियम, स्ट्रॉबेरी व्हॅली ही देखील पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
४) अमरनाथ
श्रीनगरपासून १४५ किलोमीटर अंतरावर असलेले अमरनाथ हे हिंदूंचे प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे. हे मंदिर भगवान शिवाला समर्पित आहे. येथील गुहेत शिवलिंग आहे. त्याला बाबा बर्फानी आणि अमरेश्वर असेही म्हणतात. या गुहेत भगवान शिवाने माता पार्वतीला काही रहस्य सांगितले होते. पण माता पार्वती झोपली आणि दोन कबुतरांनी हे रहस्य ऐकले. बालटाल व्हॅली, शेषनाग तलाव, सोनमर्ग, गुलमर्ग ही अमरनाथ यात्रेदरम्यान पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
५) सोनमर्ग
सोनमर्ग हे श्रीनगरपासून ८० किमी अंतरावर असलेले एक सुंदर शहर आहे. सोनमर्गची बालटाल व्हॅली हे सोनमर्गमधील आकर्षक ठिकाणांपैकी एक आहे. हे ठिकाण ट्रेकर्समध्येही लोकप्रिय आहे. सोनमर्गचे कृष्णसार तलाव हे सोनमर्गच्या आकर्षक तलावांपैकी एक आहे. हे ठिकाण खूप शांत आहे. हे ठिकाण फोटोग्राफी आणि मासेमारीसाठी लोकप्रिय आहे. सोनमर्गमध्ये थाजीवास ग्लेशियर, जोजी ला पास, निलगढ नदी, विशानसार तलाव, बालटाल व्हॅली, गडासर तलाव, युसमार्ग, गंगाबल तलाव ही देखील पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
FAQ
जम्मू-काश्मीर सध्या काय आहे?
जम्मू आणि काश्मीर हा भारताचा केंद्रशासित प्रदेश आहे. हे दक्षिण आशियाच्या वायव्य भागात स्थित आहे आणि काश्मीरच्या मोठ्या प्रदेशाचा एक भाग आहे, जो 1947 पासून भारत, पाकिस्तान आणि चीन यांच्यातील वादाचा विषय आहे.
जम्मू-काश्मीरला दोन राजधान्या का आहेत?
जम्मू आणि काश्मीरच्या दोन राजधान्या आहेत – श्रीनगर आणि जम्मू. श्रीनगर ही उन्हाळ्याच्या महिन्यांत राजधानी असते परंतु हिवाळ्यात अत्यंत हवामान परिस्थिती आणि भूस्खलनासारख्या भौगोलिक आव्हानांचा सामना करावा लागतो. त्यामुळे हिवाळ्याच्या काळात जम्मू-काश्मीरची राजधानी जम्मूला हलवली जाते.
जम्मू-काश्मीर वेगळे का झाले?
1947-1948 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धानंतर, जम्मू आणि काश्मीरचे संस्थान भारत (जम्मू, काश्मीर खोरे आणि लडाखचे क्षेत्र नियंत्रित करणारे) आणि पाकिस्तान (ज्याने गिलगिट-बाल्टिस्तान आणि आझाद काश्मीर नियंत्रित केले) मध्ये विभागले गेले.
जम्मू-काश्मीरमध्ये कोणाची सत्ता आहे?
या निवडणूक निकालांच्या आधारे २०१५ मध्ये भाजप आणि पीडीपीचे युतीचे सरकार सत्तेवर आले. भाजपने पाठिंबा काढून घेतल्यानंतर आणि त्यानंतर जम्मू-काश्मीरमध्ये राज्यपाल राजवट लागू झाल्यानंतर मेहबूबा मुफ्ती यांनी 19 जून 2018 रोजी मुख्यमंत्रीपदाचा राजीनामा दिला. नंतर राष्ट्रपती राजवट लागू करण्यात आली